
بعد از حدود 2 سال غیرحضوری بودن مدارس و دور بودن دانش آموزان از کلاس درس، علاوه بر اینکه مشکلات زیادی در افت تحصیلی و مشکلات یادگیری برای دانش آموزان داشته است؛ به دلیل برگزاری کلاس های مجازی، دانش آموزان وقت زیادی را در شبکه های مجازی غیر مجاز میگذرادند. از این رو این فضای کنترل نشده توسط اولیا، عده ای از دانش آموزان را به سمت مسائل غیر اخلاقی و آسیب های اجتماعی کشانده است.
اکنون که مدارس به صورت حضوری برگزار می شوند و دانش آموزان به همدیگر دسترسی بیشتری دارند، به راحتی میتوانند این تجربیات غیراخلاقی را به یکدیگر منتقل و چه بسا دست به فعالیت های ناشایستی بزنند.
در همین خصوص به عنوان مدیر مدرسه و شخصی که وقت زیادی با دانش آموزان و اولیا در ارتباط هستم، شاهد آسیب های اجتماعی زیادی بین نوجوانان متوسطه اول و دوم هستم. این دانش آموزان و نوجوانان که گلبرگ های گل آینده و جامعه هستند، درحال پرپر شدن در آسیب های اجتماعی هستند. در ادامه برای این آسیب های اجتماعی راهکارهایی معرفی میکنیم.
تعریف آسیب اجتماعی
آسیبهای اجتماعی که معادل آن Social Deviance می باشد، به هر نوع عمل فردی یا جمعی اطلاق میشود که در چارچوب اصول اخلاقی و قواعد عام رسمی و غیر رسمی نباشد و ارتکاب آن باعث بهم خوردن قوانین اخلاقی و ارتباطی بین افراد جامعه شده و باعث رواج بیبندوباری اخلاقی و قبحزدایی شود.
یکی از گروههای آسیبپذیر در منجلاب آسیبهای اجتماعی، دانشآموزان هستند؛ گروهی که به دلیل اقتضائات سنی و شرایط روحی و روانی خود در برابر این مخاطرات اجتماعی آسیبپذیرتر هستند.
بیشتر بخوانید:
- آیا اینترنت شاد رایگان است؟
- 5 راه موثر برای جلو گیری از خودشیفتگی
- 5 فیلم جدید نتفیلیکس و دلیل تماشای آن ها
- چگونه می توان پیام های قدیمی رسانه های اجتماعی خود را حذف کرد؟
علل مبتلا شدن به آسیب های اجتماعی

نوجوانان و جوانان به دلیل گذر از دوران وابستگیهای محض در دوران کودکی به والدین و به خاطر ورود به دوران استقلال اجتماعی و تلاش برای ابراز وجود به ویژه میان همسالان و دوستان خود و میل و رغبتی که برای نشان دادن تواناییها، استعدادهای خود دارند، در مواجه با مسائل مختلف اجتماعی و هنجارها و ناهنجاریهای جامعه دچار فرازو نشیبهای زیادی میشوند و اگر رهبر فکری، نقشهراه و والدین آگاه و معلمان دلسوز آنها را مدیریت و راهنمایی نکنند، به دلایل مختلف و از جمله نداشتن تجربه رویارویی با این آسیبها، در اقیانوس بیکران اجتماع متلاطم و سرگردان میشوند و بیهیچ هدف مشخصی توانایی تشخیص راه را از بیراهه ندارند.
یکی از عواملی که در انحراف اجتماعی دانشآموزان موثر است و ابتلا به آسیبهای اجتماعی را دامن میزند، جهل و نادانی آنها نسبت به پرتگاههای موجود در مسیر زندگی است؛ دستاندازهای بزرگی که در جاده طولانی و پرفرازو نشیب زندگی وجود دارد و گرگصفتانی که در پی انداختن نوجوانان و جوانان به این سیاهچالهها هستند.
اگر به عوامل مختلف دخیل در بروز آسیبهای اجتماعی بپردازیم، این معضل، معلول عوامل مختلفی مانند «فردی»،«روانی»، «محیطی» و «اجتماعی» است.
عوامل اجتماعی مؤثر در به وجود آمدن آسیب های اجتماعی شامل «خانواده»، «طلاق»، «فقر»، «فرهنگ»، «اقتصاد»، «بیکاری»، «رسانه» و «مهاجرت» نقش دارند.
وزارت آموزش و پرورش به عنوان دومین مرجع تربیتی پس از خانواده، در امر تربیت و پرورش نوجوانان و جوانان نقش مهمی برعهده دارد.
این وزارتخانه با داشتن جمعیت صدها هزار نفری از معلمان در مقاطع مختلف به همراه مشاوران مدیران مدارس میتواند راهنما و الگوی مناسبی برای دانشآموزان باشد و آنها را از بزنگاههای مختلف اجتماعی و فرهنگی نجات دهد.
البته رسانههای نوظهور و فضای مجازی در شرایط حال از نفوذ پذیری زیادی در بین نوجوانان و جوانان دارد؛ به شکلی که همچون لباسی بر تن آنها مینشیند و چهره ظاهری، افکار و عقاید آنان را دچار دگرگونی فراوان میکند.
این فرزند عصر اطلاعات، آنچنان اذهان نوجوانان و جوانان را به خود مشغول ساخته است که به دلیل عدم اطلاع از آسیبها و فرصتهای آن توسط قشر نوپای جامعه، خود سبب ساز انحرافات و کج رویهای بسیاری شده است.
در کنار عوامل ذکر شده، نداشتن مهارتهای عملی زندگی و ارتباطی توسط دانشآموزان و بی توجهی به تسلیح شدن آنان به ابزار و مهارتهای زیست در اجتماع و نگرانی نسبت به آینده تحصیلی و شغلی، همه و همه باعث شده است تا شاهد بروز آسیبهای اجتماعی در اشکال مختلف آن باشیم.
در کنار رسانهها، دستگاههای فرهنگی مانند سازمان تبلیغات اسلامی سازمان بهزیستی و نیروی انتظامی میتوانند با آگاهیبخشی نسبت به ناهنجاریهای اجتماعی به دانشآموزان زمینه بروز آنی را در بین نسل نوجوان و جوان را از بین ببرند.
اما آموزش و پرورش در این میان از نقش برجسته تری نسبت به سایر مراکز و دستگاههای فرهنگی برخوردار است؛ چراکه بیش از 13 میلیون دانشآموز در 105 هزار مدرسه روزانه و به مدت 5 ساعت حضور دارند و معلمان، مدیران و به ویژه مشاوران میتوانند در آگاهی بخشی در خصوص مسائل و مشکلات مبتلابه جامعه به دانش آموزان نقش آفرینی خوبی داشته باشند.
راهکارهای جلوگیری از آسیب های اجتماعی

*آموزش خانواده در خصوص آسیبهای اجتماعی
*اجرای کارگاه پیشگیری از آسیبهای اجتماعی
*آموزش مدیران، معاونین و معلمان در زمینه رفتارهای پر خطر از جمله اعتیاد، امسال آموزشهای لازم را دریافت میکنند.
*کمبود مشاور در مدارس جبران شود
اگر به راهکارهای عملیاتی برای مقابله با آسیبهای اجتماعی بپردازیم، میتوانیم پیشنهادات زیر را مطرح کنیم:
1) تقویت ارتباط میان والدین، دانشآموزان و مربیان
2) تقویت و توسعه مراکز مشاوره و به کارگیری مشاوران مجرب
3) بها دادن به موضوع ترک تحصیل و علل آن
4) ضرورت آشنایی با زمینههای انحراف و آگاهی دادن توسط نیروهای انتظامی
5) اعمال مجازاتهای سنگین و علنی برای باندهای فساد در جهت عبرتگیری افراد
6) برنامهریزی اصولی برای اشتغال و اوقات فراغت نوجوانان
7) ایجاد مراکز آموزشی و پرورشی در اقصی نقاط کشور و گسترش فضاهای با نشاط در جامعه و مدارس از جمله برنامههای راهگشاست.
لازم است برای پیشگیری، کنترل و مقابله با آسیبهای اجتماعی، والدین و مربیان پل ارتباطی مستمری با یکدیگر داشته. و مهارتهای زندگی بهویژه مهارت «نه» گفتن به درخواست غیر منطقی به دوستان و مهارت دوستگزینی به فرزندان در خانوادهها و مدارس آموخته شود.
فاصله گرفتن از ارزشهای دینی و معیارهای اخلاقی، فرزندان ما را مستعد انواع آسیبها و انحرافات میکند؛ رسانهها بهویژه صدا و سیما باید حساسیت شرایط را به خانوادهها اعلام کنند.
برای کنترل این موضوع ابتدا باید آگاهیهای لازم را به والدین دانشآموزان بدهیم؛ یعنی اینکه چه رفتارهایی را با فرزندان خود داشته باشند؛ چرا که خانواده باید محل امنی برای نوجوان باشد که در غیر اینصورت، باعث میشود دانشآموز مشکلات خود را به مدرسه انتقال دهد.
مشکلات دختران بیشتر به مسائل جنسی برمیگردد و اگر خانوادهها به آنها اعتماد به نفس نداده و قدرت «نه» گفتن را آموزش ندهند، آنها طعمه دیگران میشوند.
والدین می بایست فرزندان خود را وزیر و مشاور خود قرار دهند، با آنها مشورت کرده و برای آنها ارزش قائل شوند. خانواده را محیط امن قرار دهند و این باعث میشود تا دانشآموزان امیدوار شوند و بتوانند از خود محافظت کنند و قدرت «نه» گفتن را پیدا کنند.
افزایش اعتماد به نفس لازم است والدین بارها به فرزندان خود این جمله را که شما پسر یا دختر خوب و زیبایی هستید را تکرار کنند و «نه» گفتن را آموزش دهند. تا آنها در محیطهای اجتماعی به درخواستهای نامتعارف پاسخ منفی دهند.
دانشآموزان میتوانند در مقابل درخواستهای نامطلوب این جمله را که «خیلی ممنون هستم، اما نمیتوانم از این ماده استفاده کنم» و یا «خیلی ممنون هستم،اما پدر و مادرم اجازه این کار را نمیدهند» را فرا گرفته و به کار گیرند.
با توجه به گسترش سرگرمیهای فضای مجازی مانند شبکههای اجتماعی و بازیهای رایانهای. در بین نوجوانان و دانشآموزان و عنایت به این نکته که امروز افسردگی و روحیه پرخاشگری در بین دانشآموزان روبه گسترش است. و بازخورد این موضوع را هر از چندگاهی میتوان در خودکشیهای دانشآموزی و پدیده «خون بازی» و صدمه رساندن به خود.، مشاهده کرد. توجه به آموزشهای مداوم و به روز و ارائه خدمات مشاورهای به دانشآموزان و والدین آنها، با استفاده از اساتید و صاحب نظران و در قالب مستندات و فیلمهای آموزشی.، ایجاد پیوندهای عاطفی و روابط دوستانه معلمان با دانشآموزان و نمایش فیلمهای مستند از آسیبهای اجتماعی رایج در کلاس درس.، سعی در آگاهی بخشی به دانشآموزان بسیار مؤثر است.
عالی مفید بود